روایت تاریخی

ولادت با سعادت سید الساجدین علیه‌السلام طبق نظر اکثر مورخین در سال ۳۸ هجری بوده است اما در کتب اعلام الوری، مناقب ابن شهر آشوب و تذکرة الخواص علاوه بر سال ۳۸ هجری سال ۳۷ هم ذکر شده و در کتب اقبال الاعمال و عددالقویه در روایت سومی سال ۳۶ هجری نیز ذکر شده است. « اقبال الاعمال ص ۶۲۱ العدد القويّه ۵۵.» اما در مورد روز ولادت حضرت در کتب تاریخی ۴ تاریخ متفاوت وجود دارد که دو مورد آن در ماه شعبان یک مورد در جمادی الاول و یک مورد هم در جمادی الآخر است. الف) بنا بر قول مشهور ولادت سید الساجدین علیه‌السلام در روز پنجشنبه پنجم ماه شعبان سال ۳۸ هجری بوده است. ( محدث اربلی، کشف الغمه ج ۲ ص ۷۳، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۶ ص ۷، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۸۳۱، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۱۰۹۱ و فیض العلام فی عمل الشهور و وقایع الأیام ص ۴۳۶؛ ) ب) اما طبرسی و فتال نیشابوری ولادت را در روز نهم شعبان سال ۳۸ ذکر کرده‌اند. (علامه طبرسی، اعلام الوری ج۱ ص ۴۸۰، فتال نیشابوری، روضة الواعظین ج ۱ص ۲۰۱، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۴ ص ۱۷۵، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۶   ص ۱۳ ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۸۳۱،)

ج ) شیخ مفید، شيخ طوسی، شیخ کفعمی و سید بن طاوس نیز ولادت ایشان را در ۱۵ جمادی الاول می دانند با این تفاوت که سه بزرگوار اول سال ولادت را سال ۳۸ هجری و سید بن طاوس سال ۳۶ هجرت عنوان کرده‌اند. شیخ مفید، مسار الشیعه ص ۵۳، شیخ طوسی، مصباح المتهجد ج ۲ ص۷۹۲، شیخ کفعمی، المصباح ص ۵۱۱، رضی الدین حلّی، العدد القویه ص ۵۵، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۶ ص ۱۴ ، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۸۳۱، شیخ عباس قمی منتهی الآمال ص ۱۰۹۱ د ) طبرسى و ابن شهرآشوب نیز ولادت را در نیمه جمادی الثانی ذكر كرده‌اند ( علامه طبرسی، اعلام الوری ج۱ ص ۴۸۰، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابیطالب ج۴ ص ۱۷۵، مرحوم طبرسی، تاج الموالید ص ۸۹، علامه مجلسی، بحارالأنوار ج۴۶ ص ۱۳، علامه مجلسی جلاءالعیون ص ۸۳۱، ) بعضی از مورخین همچون كلينى نیز بدون تعیین روز ولادت تنها اشاره به سال ولادت كرده‌اند. « الكافى ج ۱ص ۴۶۶» 

در كشف الغمّه از حضرت صادق علیه‌السلام روايت كرده است كه ولادت آن حضرت دو سال پيش از شهادت اميرالمؤمنين علیه‌السلام در واقع شد و با اميرالمؤمنين علیه‌السلام دو سال و سپس با امام حسن علیه‌السلام ده سال، بعد از شهادت امام مجتبی نیز مدت ۱۰ سال با پدر بزرگوار خود بودند، و ايّام امامت آن جناب ۳۵ سال بود؛ و پس از حضرت حسين مدت ۳۳ سال زندگى كرد و عمر شريف آن جناب به ۵۷ سال رسيد، و مادر آن جناب موافق مشهور شهربانو دختر يزدجرد بن شهريار پادشاه عجم بود، و بعضى به جاى شهربانو شاه زنان نيز گفته ‏اند « علامه مجلسی، بحارالأنوار ج ۴۶ص ۷ ، كشف الغمّه ج ۲ ص  ۲۹۴».

 قطب راوندى به سند معتبر از امام محمّد باقر علیه‌السلام روايت كرده است كه چون دختر يزدجرد بن شهريار آخر پادشاهان عجم را براى عمر  آوردند و داخل مدينه كردند، جميع دختران مدينه به تماشاى جمال او بيرون آمدند، و مسجد مدينه از شعاع روى او روشن شد، چون عمر اراده كرد كه روى او را ببيند، مانع شد و گفت: سياه باد روز هرمز كه تو دست به فرزند او دراز می‌كنى، عمر گفت: اين گبرزاده مرا دشنام داد، و خواست كه او را آزار كند، حضرت امير علیه‌السلام فرمود: تو سخنى را كه نفهميدى چگونه دانستى كه دشنام است؟ پس عمر امر كرد كه ندا كنند در ميان مردم كه او را بفروشند، حضرت فرمود: جايز نيست فروختن دختران پادشاهان، هر چند كافر باشند و ليكن بر او امر كن كه يكى از مسلمانان را خود اختيار كند، و او را به او تزويج كنى و مهر او را از سهم بيت المال او حساب كنى، عمر قبول كرد و گفت: يكى از اهل مجلس را انتخاب كن، آن سعادتمند آمد و دست بر دوش مبارك امام حسين علیه‌السلام گذاشت. پس امير المؤمنين علیه‌السلام به زبان فارسى از او پرسيد كه: چه نام دارى اى كنيزك؟ گفت: جهان شاه، حضرت فرمود: بلكه شهربانويه  تو را نام كردم، عرض کرد: اين نام خواهر من است، حضرت به فارسى فرمود كه: راست گفتى، پس رو كرد به جانب امام حسين علیه‌السلام و فرمود: اين با سعادت را به خوبی محافظت نما، و احسان كن كه فرزندى برای تو به دنیا خواهد آورد كه بهترين اهل زمين باشد بعد از تو، و اين مادر اوصياء و ذريّت طيّبه من است، پس امام زين العابدين علیه‌السلام از او متولد شد. روايت كرده‏ اند كه پيش از آنكه لشكر مسلمانان او را دستگیر کنند، شهربانو در خواب ديد كه حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم با امام حسين علیه‌السلام داخل خانه او شد و او را براى آن حضرت خواستگارى نمود و به او تزويج كرد، شهربانو گفت: چون صبح شد محبّت آن خورشيد فلك امامت در دل من جا كرد، و پيوسته در خيال آن جناب بودم، چون شب ديگر به خواب رفتم حضرت فاطمه سلام الله علیها را در خواب ديدم كه نزد من آمد و اسلام بر من عرض كرد، و من در خواب به دست آن حضرت مسلمان شدم، پس فرمود: لشكر مسلمانان در اين زودى بر پدر تو غالب خواهند شد و تو را اسير خواهند كرد، و بزودى به فرزند من حسين علیه‌السلام خواهى رسيد، و خدا نخواهد گذاشت كه كسى دست به تو رساند تا آنكه به فرزند من برسى. وحق تعالى مرا حفظ كرد كه هيچ‏كس به من دست نرسانيد تا آنكه مرا به مدينه آوردند، چون امام حسين علیه‌السلام را ديدم دانستم كه همان است كه در خواب با حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نزد من آمده بود، و رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مرا به عقد او در آورده بود، به اين سبب او را انتخاب كردم‏.

متن عربی روایت: عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه‌السلام قَالَ‏ لَمَّا قَدِمُوا بِبِنْتِ يَزْدَجَرْدَ بِنْتِ شَهْرِيَارَ آخِرِ مُلُوكِ الْفُرْسِ وَ خَاتِمِهِمْ‏ عَلَى عُمَرَ وَ أُدْخِلَتِ الْمَدِينَةَ اسْتَشْرَفَتْ لَهَا عَذَارَى الْمَدِينَةِ وَ أَشْرَقَ الْمَجْلِسُ بِضَوْءِ وَجْهِهَا وَ رَأَتْ عُمَرَ فَقَالَتْ افيروزان‏ فَغَضِبَ عُمَرُ فَقَالَ شَتَمَتْنِي هَذِهِ الْعِلْجَةُ وَ هَمَّ بِهَا فَقَالَ لَهُ عَلِيٌّ علیه‌السلام لَيْسَ لَكَ إِنْكَارُ مَا لَا تَعْلَمُهُ فَأَمَرَ أَنْ يُنَادَى عَلَيْهَا فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه‌السلام لَا يَجُوزُ بَيْعُ بَنَاتِ الْمُلُوكِ وَ إِنْ كَانُوا كَافِرِينَ وَ لَكِنِ اعْرِضْ عَلَيْهَا أَنْ تَخْتَارَ رَجُلًا مِنَ الْمُسْلِمِينَ حَتَّى تَزَوَّجَ مِنْهُ وَ يُحْسَبُ صَدَاقُهَا عَلَيْهِ مِنْ عَطَائِهِ مِنْ بَيْتِ الْمَالِ يَقُومُ مَقَامَ الثَّمَنِ فَقَالَ عُمَرُ أَفْعَلُ وَ عَرَضَ عَلَيْهَا أَنْ تَخْتَارَ فَجَاءَتْ فَوَضَعَتْ يَدَهَا عَلَى مَنْكِبِ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام فَقَالَ لَهَا چه نامى دارى اى كنيزك أَيْ أَيْشٍ اسْمُكِ يَا صَبِيَّةُ قَالَتْ جَهَانْشَاهُ بارخذاه فَقَالَ ع شَهْرَبَانَوَيْهِ قَالَتْ خواهرم شَهْرَبَانَوَيْهِ أَيْ تِلْكَ أُخْتِي قَالَ علیه‌السلام راست گفتى أَيْ صَدَقْتِ‏ ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى الْحُسَيْنِ علیه‌السلام  فَقَالَ لَهُ احْتَفِظْ بِهَا وَ أَحْسِنْ إِلَيْهَا فَسَتَلِدُ لَكَ خَيْرَ أَهْلِ الْأَرْضِ فِي زَمَانِهِ بَعْدَكَ وَ هِيَ أُمُّ الْأَوْصِيَاءِ الذُّرِّيَّةِ الطَّيِّبَةِ فَوَلَدَتْ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ زَيْنَ الْعَابِدِينَ علیه‌السلام وَ يُرْوَى أَنَّهَا مَاتَتْ فِي نِفَاسِهَا بِهِ وَ إِنَّمَا اخْتَارَتِ الْحُسَيْنَ علیه‌السلام لِأَنَّهَا رَأَتْ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فِي النَّوْمِ وَ أَسْلَمَتْ قَبْلَ أَنْ يَأْخُذَهَا عَسْكَرُ الْمُسْلِمِينَ وَ لَهَا قِصَّةٌ عَجِيبَةٌ وَ هِيَ أَنَّهَا قَالَتْ رَأَيْتُ فِي النَّوْمِ قَبْلَ وُرُودِ عَسْكَرِ الْمُسْلِمِينَ‏ عَلَيْنَا كَأَنَّ مُحَمَّداً رَسُولَ اللَّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم دَخَلَ دَارَنَا وَ قَعَدَ وَ مَعَهُ الْحُسَيْنُ علیه‌السلام وَ خَطَبَنِي لَهُ وَ زَوَّجَنِي أَبِي مِنْهُ فَلَمَّا أَصْبَحْتُ كَانَ ذَلِكَ يُؤَثِّرُ فِي قَلْبِي وَ مَا كَانَ لِي خَاطِبٌ غَيْرُ هَذَا فَلَمَّا كَانَ فِي اللَّيْلَةِ الثَّانِيَةِ رَأَيْتُ فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم وَ قَدْ أَتَتْنِي وَ عَرَضَتْ عَلَيَّ الْإِسْلَامَ وَ أَسْلَمْتُ ثُمَّ قَالَتْ إِنَّ الْغَلَبَةَ تَكُونُ لِلْمُسْلِمِينَ وَ إِنَّكِ تَصِلِينَ عَنْ قَرِيبٍ إِلَى ابْنِيَ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام سَالِمَةً لَا يُصِيبُكِ بِسُوءٍ أَحَدٌ قَالَتْ وَ كَانَ مِنَ الْحَالِ أَنْ أُخْرِجْتُ إِلَى الْمَدِينَة « الخرايج، ج ۲ ص ۷۵۱، بحار الأنوار ج ۴۶ ص ۱۰  با اندکی اختلاف در بصائر الدرجات ص ۳۳۵  و الکافی ج ۱ ص ۴۶۶ ».